Tüm kanserler içinde kadınlarda en sık görülen kanserdir. Farkındalık yaratılması sonucu meme kanserinin erken teşhis edilme oranı artmıştır.
Tarama Yöntemleri
1.Kendi kendine meme muayenesi
2.Klinik meme muayenesi
3.Mamografi
Kendi kendine meme muayenesi 20 yaşından sonra her ay başı bitiminden 1 hafta sonra yapılmalıdır. Menopoz sonrası ise her ayın aynı günü yapılabilir.Üç aşamada yapılır :
• Memelerin ayakta gözle değerlendirilmesi
• Memelerin ayakta elle değerlendirilmesi
• Memelerin yatar pozisyonda elle değerlendirilmesi
Elle meme muayenesinde nelere dikkat edilmelidir :
• Memelerde şişlik
• Meme ucunun içeri çekilmesi
• Meme başında şekil ve renk değişiklikleri, çatlaklar, kabuklanma, kızarıklık ve yara
• Meme derisi damarlarında belirginleşme hali, portakal kabuğu görünümü, çekilmeler
Kendi kendine muayene işaret, orta ve yüzük parmaklarla yapılır. Sağ elle sol meme, sol elle sağ meme muayene edilir ve bir kitle varlığı araştırılır. Muayeneye meme başından başlanıp dairesel hareketlerle tüm meme muayene edilir.
Klinik meme muayenesi 40 yaş üzeri yılda 1 kez, 20-39 yaş arası 3 yılda 1 kez genel cerrahi uzmanı tarafından yapılır ve mamografi veya US ile birlikte değerlendirilir.
Mamografi ele gelmeyen kitlelerin tespitinde en önemli yöntemdir.
Meme kanserinde risk faktörleri:
Üremeyle ilgili olanlar:
• Cinsiyet: Kadınlarda erkeklerden 100 kat daha sıktır.
• Yaş : Yaş ilerledikçe risk artar.
• Adet yaşı : Küçük yaşta adet görenlerde risk yüksektir.
• İlk doğum yaşı : Hiç doğum yapmamış olanlarda risk yüksektir. Aynı şekilde ilk doğumu geç yaşlarda (örn: 30 yaş) yapanlarda da risk yükselir.
• Doğum sayısı : Çok doğuranlarda risk azalır.
• Emzirme : Uzun süreli emzirme riski azaltır. 6 aydan az emzirenlerde risk ciddi biçimde artar.
• Menopoz yaşı : Menopoz geciktikçe risk artar. Gecikilen her yıl riski % 3 artırır.
• İç seks hormon salgısında artış riski artırır.
• Doğum kontrol hapı kullanımı meme kanseri riskini artırmaktadır.
• Şeker hastalarında (insülin yüksekliği) risk artar.
• Hormon tamamlama tedavisi alanlarda % 66 daha fazla ortaya çıkar.
• Meme yoğunluğu : Sıkı ve sert memesi olanlarda risk daha yüksektir.
• Meme hastalığı öyküsü : İyi huylu bile olsa meme kanseri riski yükselmektedir.
• Aile öyküsü ve genetik : Ailede meme kanseri öyküsü riski artırmaktadır. Akrabalık derecesi arttıkça risk de yükselmektedir. BRCA gen değişimi olanlarda yaşam boyu meme kanseri gelişme riski % 70’lere çıkmaktadır.Öyle ki bu kişilere koruyucu mastektomi bile önerilebilmektedir (örn:Angelina Jolie).
Yaşama biçimi ile ilgili olanlar :
• Vücut ağırlığı : Kilo arttıkça risk de artmaktadır.
• Fiziksel aktivite : Düzenli spor yapanlarda risk azalır.
• Vardiyalı çalışma : Gece vardiyasında çalışan ve geceleri az uyuyan kadınlarda risk yükselir.
• Boy : Boy uzadıkça risk artar.
• Radyasyona maruz kalma : Bu etki yaşla ilgilidir.10-30 yaşlar arasında radyasyona maruz kalma riski ciddi biçimde artırır.
• İlaç alımı : Aspirin kullanımı meme kanseri riskini azaltır.
Meme kanserinde erken tanı hayat kurtarıcıdır. Bu da kadınların farkındalığının artması ile sağlanabilir. Böylelikle hem sağlık kurumuna erken başvurulacak, hem de uygulanan tedaviler hasta açısından daha az travmatik olacaktır.