İdrar kaçırma yaş ve cinsiyete bağlı olarak çok değişik nedenlerle gelişebilen bir durum olup, bu yazıda sık görüldüğünden erişkin kadında idrar kaçırmanın tanı ve tedavisi işlenecektir.

Kadında idrar kaçırma 3’e ayrılır:

1-Stress tip idrar kaçırma
2- Sıkışma inkontinansı
3- Tip 1 ve 2 nin birlikte görüldüğü mikst tip

Stress tip idrar kaçırma; 100 kadından 55’inde değişik derecelerde görülür. En sık doğum yapma gibi kadın idrar kesesini ve üretrayı yerinde tutan destek dokularda hasar nedeniyle oluşur. Karın içi basıncını artıran öksürme, ağır kaldırma gibi aktivitelerde değişik miktarda idrar kaçırma ile kendini gösterir.

Sıkışma tipi idrar kaçırma; 100 kadından 10 unu etkiler, istem dışı ve durdurulamayan mesane kaslarının kasılması sonucu idrar kaçırmayla kendini gösterir. Hastalar tuvalete yetişememekten yakınır.
Mikst tip ise 100 kadından 30’unu etkiler.

İdrar kaçırma yakınması ile gelen erişkin kadın hasta değerlendirilirken;

1.Hastanın yaşı,
2.Yakınmalarının başlama zamanı ve detaylı idrar yapma günlüğünün tanımlanması ve hasta ile beraber değerlendirilmesi,
3.Birlikte başlayan diğer hastalıkların varlığı ve süresi (Şeker hastalığı yada hipertansiyon gibi),
4.Doğum sayısı, doğumun zorluğunun belirlenmesi (Evde doğum yada kilolu bebek doğurma öyküsü),
5.Nörolojik durum öyküsü (Geçirilmiş felç, kafa yada omurga travmaları, ileri evre bel fıtığı öyküsü, şuur durumu, birlikte Alzheimer ya da Parkinson hastalığı gibi hastalıkların varlığı),
6.Geçirilmiş kadın genital organ ve karın içi organ operasyonlarının ve radyoterapi gibi diğer faktörlerin varlığı çok dikkatli bir şekilde sorgulanmalıdır.

Detaylı öykü ve sorgudan sonra fizik muayene, tam idrar tetkiki, radyolojik ve endoskopik yöntemler uygulanır.

Fizik muyanede varsa genital organ sarkmaları, üretral tip test, üretral mobilitenin değerlendirilmesi, uterus, mesane, bağırsakta sarkma olup olmadığı tedavinin planlanmasında çok önemlidir.

Radyolojik yöntemler olarak üriner ultrasonografi ve pelvik organların değerlendirilmesi birlikte varolan patolojilerin varlığının tespitinde çok gereklidir. Ayrıca ürodinamide düşük kaçırma basıncı tespit edilen olgulara, sistografi ile mesane boynunun değerlendirilmesi gerekebilir.
Öyküde şüphelenildiğinde örneğin sistizm yakınmalarının belirginliğinde ya da hematüri varlığında sistoskopi yapılarak interstisiyel sistit, mesane tümörü, metaplazi , mesanede yabancı cisim, subüretral taşlı divertiküller, vezikovajinal fistül gibi mesanede bu şikayete sebep olabilecek hastalıkların ayırıcı tanısı gerekebilir.

Tedavinin planlanmasında özellikle operasyon türünün seçiminde sistometri ve emg, gerekirse işeme sistografisi gibi tetkiklerin yapılması gerekendir. Sistometri esnasında mesanenin idrar ile dolarken tepkileri , mesanenin genişlemeye olan uyumu, kapasitesi, işeme esnasında kasılabilme gücü gibi çok sayıda parametre elde edilerek çok değerli bilgiler elde edilir ve tedavi ya da gerekiyorsa cerrahi yöntemin seçiminde çok faydalı bilgiler elde edilir.

Kadında idrar kaçırmanın tedavisinde davranış tedavileri, mesane eğitimi, pelvik taban egzersizleri ve cerrahi yöntemler kullanılır. Cerrahi yöntemlerin giderek gelişmesi , komplikasyon oranının düşüklüğü ve başarı oranının yüksekliği nedeni ile cerrahi tedavinin ağırlığı giderek artmaktadır. Cerrahi yöntem seçiminde ürodinami ile elde edilen abdominal kaçak basıncı değerinin kullanılması önerilmektedir, ayrıca sistografide elde edilen mesane boynu kompetansının değerlendirilmesi yine cerrahi yöntemin seçilmesinde faydalı bilgiler sağlamaktadır. Greftler ile yapılan üretral askı yöntemleri, mesane boynu inkompetansının olduğu durumlarda organik greftler ile yapılan mesane boynu askılarına yerini bırakmalıdır. Aksi takdirde de novo urgency denen klinik durum gelişebilmekte ve stres tipi idrar kaçırma nedeni ile opere edilen hastada sıkışma tipi idrar kaçırma başlayabilmekte ve hasta memnuniyeti bu sebeple azalmaktadır.

Özetle; idrar kaçırma cerrahisi uygulanmadan önce detaylı sorgu ve tetkikler ile uygun yöntemin saptanması çok önemlidir. Gelişen yöntemler ile cerrahi lokal anestezi altında dahi yapılabilmekte, süre 30 dakikayı aşmamakta, bazen ayaktan hasta protokolü ile birlikte bile yapılabilmektedir. 5 yıllık başarı oranları % 95 ve üzeridir.

Sıkışma tipi idrar kaçırmanın tedavisi ise medikal olarak yapılabilmekte, antikolinerjikler, davranış tedavileri, egzersizler, nörostimülasyon gibi çok sayıda tedavi yöntemi olgunun yaşı, kültürel seviyesi, mobilizasyonu, ekonomik durumuna göre tek başına ya da kombinasyon şeklinde kullanılabilmektedir. Sıkışma tipi idrar kaçırma ile çok sık karışan interstisiyel sistit, radyasyon sistiti,insitu CA gibi durumların tedavisi ise spesifik şekillerde yapılmaktadır.