Histerosalpingografi(HSG )yani ilaçlı rahim filmi, tüplere ve rahim içine kontrast madde verilerek radyografik yöntemlerle incelenmesi için kullanılan bir tanı yöntemidir. İşlem esnasında radyografide görülen bir sıvı rahim ağzından rahim içine verilerek bu sıvının rahim içini ve tüpleri görünür hale getirmesi sağlanır.

Kontrast madde rahim ağzından basınçla verildiği için bazı durumlarda tüplerdeki mukus benzeri engelleyici yapıları temizleyerek tedavi edici etki de gösterebilir. Klasik olarak rahim filmi çekildikten sonraki ilk 6 ayda gebelik oranlarında bir yükselme vardır. Rahim filmi hem tüplerin hem de rahim içinin durumunu gösterdiği için kısırlık durumlarında yaygın olarak kullanılan bir tekniktir.

HSG Endikasyonları

•  İnfertilite araştırması
•  Tekrarlayan spontan abortus etyolojisinin araştırılması
•  Tuba uterina ile ilgili operasyonların (Tuboplasti, tubal ligasyon, tubal   reanastomoz)
•  Uterusla ilgili operasyonların (Myomektomi, metroplasti, histeroskopik rezeksiyonlar) sonucunun değerlendirilmesi
• En sık kullanım nedeni kısırlıktır. Görüntüleme tekniklerindeki ilerlemelere rağmen tüplerin geçirgenliğini en iyi gösteren yöntem hala ilaçlı rahim filmi yani HSG’dir.

HSG’nin Kontrendikasyonları

• Gebelik
• Aktif pelvik enfeksiyon (endometrit, salpenjit yaygın pelvik enfeksiyon)
• Uterin kanama (menstruasyon, anormal uterin kanama intravazasyon, emboli, endometriozis)
• Kontrast madde allerjisi
•  Şiddetli renal veya kardiyak hastalık

HSG (ilaçlı rahim filmi) ne zaman çekilmelidir?

Mensturasyon bitiminden itibaren 3-4 gün içinde çekilmelidir. Bu bilgi yaklaşık olarak verilmiştir. HSG’yi  (Rahim Filmini) mensturasyon başlangıcından itibaren 14 gün içinde çektirebilirsiniz. Bu dönemde rahim içi dokusu ince ve gebelik ihtimali düşüktür. Böylece hem filmlerin kalitesi artar hem de olası gebeliğe verilecek zararlar engellenmiş olur.

HSG nasıl uygulanır?

HSG prensip olarak adet kanamasının tümüyle bittiği bir zaman diliminde ve adet döngüsünün ilk yarısında uygulanır. Bunun nedeni bir yandan adet kanamasının rahim içinden tüplere ve buradan da karın boşluğu içine dolmasının yaratacağı sorunlara engel olmak, öte yandan rahim içindeki muhtemel bir gebeliğe (gebe kalamama nedeniyle değerlendirilen bir kadında da her zaman gebelik oluşabileceği gerçeği gözardı edilmemelidir) zarar vermemektir.

​HSG uygulanması öncesinde tam bir jinekolojik değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmede pelvik enfeksiyon bulguları saptanması durumunda enfeksiyon tedavi edilene kadar işlem ertelenir. Enfeksiyon varken uygulanan bir HSG hastalığın yayılmasına neden olabilmektedir.

​HSG bir Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı veya Radyoloji Uzmanı tarafından uygulanabilir. Rapor verme yetkisi ise Radyoloji Uzmanı’na aittir.

​Jinekolojik muayene pozisyonundayken rahim ağzını görüntülemek için spekulum adı verilen alet yerleştirilir. Rahim ağzı sabitlendikten sonra rahim ağzı kanalına kanül adı verilen pipet benzeri alet yerleştirilir. Kanüle iliştirilen enjektörden birkaç aşamada basınç uygulanarak kontrast madde adı verilen özel bir sıvı verilir. Bu sıvı röntgen filminde bulunduğu yerlere radyoopak yani beyaz bir görünüm kazandırır. Sıvı verilmesi esnasında ya belli aralıklarla tek tek röntgen filmleri alınır veya floroskopi adı verilen yöntem kullanılarak ekrandan sıvının geçişi sürekli olarak izlenir ve kaydedilir.

HSG röntgen ışınları verilerek uygulanan bir yöntem olmasına karşın ışın dozu çok yüksek değildir.

HSG genellikle dayanılacak kadar az ağrı veren bir işlemdir ve bu nedenle genellikle genel anestezi altında uygulanmaz. 

HSG (ilaçlı rahim filmi) işlemi ne kadar sürmektedir?

Rahim filmi çekimi toplamda ortalama 15-20 dakika süren bir işlemdir.

HSG (ilaçlı rahim filmi) ağrılı bir işlem midir?

HSG çekilmesi kısmen ağrılı bir işlemdir. Ancak bu ağrı kısa süreli bir ağrıdır ve dayanılamayacak düzeylerde değildir. Ağrının şiddeti kişiye göre farklılık gösterir. Özellikle ilaç verilirken rahimde bu yabancı maddeye karşı reaksiyon ve kasılmalar olur. Bu ağrı nedeni ile bazen tüplerde spazm olabilir ve normalde açık olan tüpler kapalı gibi görülebilir.

HSG çekildikten sonra neler olabilir?

Lekelenme tarzında ya da az miktarda vajinal kanama olabilir(Bu yüzden hastalar yanlarında ped bulundurmalıdır). Kanama artarsa ya da birkaç günden uzun sürerse doktorunuzu arayın. Hafif ya da orta şiddette bel ve kasık ağrısı olabilir. Ağrı artar ise doktorunuzu arayın. Ateşiniz çıkarsa bu erken bir enfeksiyonun belirtisi olabilir hemen doktorunuzu arayın. İşlem sonrası, cinsel ilişkide bulunmak ve vajinal tampon kullanmak sakıncalı olabilir. Bu konu ile ilgili doktorunuz size gerekli uyarılarda bulunacaktır.

OP.DR.METİN GÜLDAŞ( ÖZEL OFM ANTALYA HASTANESİ)
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI