- Tanım olarak, en az 1 yıl herhangi bir korunma yöntemi uygulanmaksızın haftada 2-3 kere girilen cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilmemesi infertilite yani kısırlık olarak adlandırılmaktadır.
- İnfertilite görülme sıklığı toplumlar arasında büyük farklılıklar göstermez.
- Bu çiftlerin büyük bir kısmında kısırlığın nedenini açıklayacak sebepler bulunabilirken , yaklaşık % 12 kadarında herhangi bir sebep tespit edilemez.
- Ne zaman çocuk sahibi olmayı düşünüyorsunuz? Sorusu pek çok yeni çiftin sık karşılaştığı bir sorudur.Bizim toplumumuz gibi çocuk sahibi olmanın ayrıcalık ve prestijli olarak görüldüğü toplumlarda infertilite neredeyse hayati öneme sahiptir.
İnfertilite iki türlü olabilir:
- Primer infertilite: En az bir yıl süreyle korunmamaya rağmen hiç gebelik oluşmaması durumudur.
- Sekonder İnfertilite: Önceden gebelik oluşması sonrasında tekrar çocuk isteme durumunda en az bir yıl korunmamaya rağmen yeni bir gebelik olmaması durumudur.
- İnsan organizma olarak üreme potansiyeli çok yüksek bir canlı değildir.Bunun pek çok nedeni vardır.Tüm bu nedenlerle gebelik bir anlamda olasılık işidir.
- Tek bir aydaki % 25 olan gebelik elde etme şansı bir yılın sonunda % 85 e çıkar.Yani 1 yıl sonunda her 100 çiftten 85 inde gebelik elde edilecektir.
- İnfertilite nedeniyle başvuran çiftlerde % 40 oranında erkeğe bağlı, % 40 oranında kadına bağlı ve % 20 oranında her iki eşe bağlı nedenler saptanır.Bu nedenle , kısırlık incelemeleri her iki eş için aynı anda başlatılmalıdır.
GEBELİĞİN OLUŞMASI İÇİN GEREKLİ FAKTÖRLER KADIN İÇİN:
- Düzgün bir yumurtlama olmalı
- Yumurta kaliteli olmalı
- Herhangi bir hormonal bozukluk olmamalı
- Adet düzensizliği olmamalı
- Tüplerde yumurtayı yakalayabilecek hareket serbestliği olmalı ve tüpler açık olmalı
- Pelviste rahim-yumurtalık-tüp ilişkisi sağlıklı olmalı
- Rahim iç dokusu sağlıklı olmalı ,rahim içi yapışıklıklar olmamalı
- Rahim içi boşluk normal olmalı , herhangi bir gebelik lokalizasyonunun olabileceği yerde myom veya polip gibi oluşumlar olmamalı
- Serviks(rahim ağzı) açık ve sağlıklı olmalı
- Servikal salgılar sperm geçişine engel oluşturmayacak kalitede olmalı
- Genital organların kan dolaşımı normal olmalı
- İmmün sistem ile ilgili sorunlar olmamalıdır.
İNFERTİLİTE NEDENLERİ
- Uterin Faktör: Rahimdeki bir hastalığa bağlı kısırlık
- Tubal Faktör: Tüplerdeki tıkanıklığa veya tüplerin hastalığına bağlı infertilite
- Ovulatuar Faktör: Yumurtlama fonksiyonundaki sorunlara bağlı infertilite
- Servikal Faktör: Rahim ağzı problemlerine bağlı infertilite
- İmmünolojik Faktörler: Vücudun bağışılık sistemi ile ilgili sorunlara bağlı kısırlık
- Peritoneal Faktör ve Endometriozis: Karın iç zarındaki daha önceden geçirilmiş travma, enfeksiyon veya cerrahi girişimler
- Açıklanamayan İnfertilite: Nedeni şuanki tıbbi koşullarla saptanamayan , nedeni bilinmeyen infertilite(İnfertil çiftlerin yaklaşık % 5-10’unda tüm testler normal bulunmaktadır. Açıklanamayan infertilite tedavisinde, sınırlı başarılarla aşılama ve ovulasyon indüksiyonu uygulanmaktadır. Aşılama tedavisi ile deneme başına elde edilen gebelik oranı %10-15 civarındadır. İlk 3-4 denemeden sonra başarı oranı dramatik olarak azalmaktadır. Bu nedenle daha fazla aşılama yapılması bazı özel durumlar dışında (çiftlerin istemi, kadın yaşının çok genç olması, kısa infertilite süresi) genellikle tercih edilmemektedir.
Ne zaman endişelenmeli, ne zaman hekime gitmeli ?
- Eğer bir yıldan uzun bir süredir ovülasyona denk gelen günlerde 2-3 günde bir düzenli olarak cinsel ilişkide bulunuyorsanız ve herhangi bir korunma yöntemi uygulamadığınız halde gebe kalamadıysanız infertil sınıfına giriyorsunuz demektir.
- Bu asla normal yollardan gebe kalamazsınız demek değildir !!!!
- Ancak istatistiksel anlamdan bakıldığında şans azalmış olmaktadır. Artık tıbbi yardıma ihtiyacınız vardır. Bu yardım için belirli ve kesin bir zaman yoktur. Bebek sahibi olmamanız sizi endişelendirmeye başladığında bir jinekoloğa gitmelisiniz. Pek çok çift infertiliteyi çekinecek hatta utanacak bir durum olarak görür ve kendilerini yalnız hissederler. Oysa durum bu derece kötü değildir. Tüm dünyada pek çok çift aynı problemi yaşamaktadır ve bunları önemli bir kısmı çok basit tedavilerle gebe kalabilmektedir. Burada çiftleri kısıtlayan infertilitenin her zaman önemli bir problem olmasına rağmen acil olmamasında yatmaktadır. Genelde kişiler doktora gitmeyi herhangi bir bahanenin arkasına saklayarak ertelemekte ve sürekli gelecek ay demektedirler. Oysa hayatta zaman dışında her şeyin telafisi mümkündür.
Bazı durumlarda ise hekime müracaat etmeden önce 1 yıl beklemek gereksizdir. - Çok sık ya da seyrek adet görmek
- Geçirilmiş pelvik enfeksiyon öyküsü
- 2’den fazla sayıda düşük
- Kadın yaşının ileri olması
- Erkekte testislerin küçük olması
- Prostat enfeksiyonu öyküsü.
varsa vakit kaybetmeden profesyonel bir yardım ya da öneri almak için girişimde bulunmak akıllıca olacaktır.
İnfertilite Tedavisindeki Amaç
- Nedeni bulup tedavi etmek
- Doğru bilgilendirme
- Ruhsal Destek
- Tedavi alternatiflerini hasta ile tartışmak
TEDAVİYE NASIL BAŞLANIR?
- İlk adım çiflerden dikkatli bir anamnez (tıbbi öykü) alınmasıdır.
- Doktorunuz sizinle tıbbi özgeçmişinizi , alışkanlıklarınızı , mesleki koşullarınızı sorgulayacağı bir görüşme yapar.
- Tıbbi öyküde adetlerin düzeni, ağrılı geçip geçmediği, sistemik hastalıklar, daha önceden geçirilmiş operasyonlar, sigara, alkol ya da sürekli kullanılan ilaçlar, tiroid hastalığı, androjenik deri değişiklikleri, galaktore, pelvik veya abdominal ağrı, dismenore ve disparoni varlığı, anormal PAP smear sonuçları, ailede erken menopoz, infertilite ve anomalili doğum öyküsü,cinsel ilişki sırasında ağrı, akıntı gibi jinekolojik yakınmalar sorgulanır.Ayrıca diğer endokrin hastalıklara yönelik öykü alınır.
- Fizik muayenede; ağırlık ve vücut kitle indeksi (BMI) belirlenmelidir (normal BMI aralığı:18.5-25 kg/m2 ).
- Jinekolojik muayenede kadın dış genital organların muayenesi, vajinal ultrasonografi ile rahim ve yumurtalıklar değerlendirilir.Gerekirse smear alınır.Rahim iç dokusu ve yumurtalık ölçümleri yapılır.
- Tüm bu işlemlerden sonra hekiminiz size bir algoritma tanımlar: İnfertilite algoritması( akış şeması) her çiftin kendine özeldir.
- Tüm algoritma tamamlandıktan sonra çiftin ihtiyacı olan infertilite tedavi metodu karalaştırılarak buna yönelik tedavi planlanır.
OP.DR.METİN GÜLDAŞ ( ÖZEL OFM ANTALYA HASTANESİ)
KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM UZMANI