Alerjik rinit nedir ?
Alerjik rinit, burun mukozasının (burun içini döşeyen örtü), mevsimsel ve/veya yıl boyu olarak devam eden, allerjenlerin uyardığı IgE (alerjiye spesifik antikor) aracılıklı inflamasyonu (uyarılması) ile karakterize hastalığıdır. Başka bir değişle bağışıklık sistemimizin dış ortamdan kaynaklanan yabancı maddelere karşı verdiği anormal reaksiyon sonucu üst solunum yolunda gerçekleşen hastalık olarak tanımlanabilir.
Nasıl sınıflandırılır ?
Alerjik rinit ortaya çıkış zamanına göre yıl boyu ve mevsimsel olarak sınıflandırılabilir. Yıl boyu olan durumda; iç ortam/yıl boyu allerjenlere duyarlılık, birçok hastada şikayetlerde mevsimsel şiddetlenme olmaktadır.
Belirti ve bulgular nelerdir ?
Şikayetler tipik olarak haftanın çoğu günü olmakla birlikte özellikle sabahları veya geceleri artış göstermektedir. Şikayetler arasında burun tıkanıklığı, burun ve geniz akıntısı, kaşıntı ve sık hapşırıklar; gözlerde kaşıntı, sulanma ve kızarıklık; boğazda-damakta kaşıntı sayılabilir. Klinik bulgular arasında; burun içi örtüde genellikle solukluk ve ödem, ancak bazen kızarıklık, alt konkalarda (burun etleri) şişmeler, burunda şeffaf akıntı, burunda polip oluşumu (normalde olmayan burun etleri) geniz akıntısı, gözlerde yaşarma ve kızarıklık izlenebilir. Bu şikayet ve bulguların bazen tümü bir arada görülebileceği gibi bazen de tek tek görülebilir.
Yardımcı tanı yöntemleri nelerdir ?
Alerjene yönelik spesifik tetkikler içerisinde ise en sık kullanılan ve en iyi test olarak kabul edileni; ciltten bakılan “prick test”tir. Bu testte cilde yapılan küçük çizikler üzerine veya direk iğne ile alejenler yerlestirilip reaksiyona bakılır. Özellikle küçük çocuklarda ve bazı özel durumlarda ise, kan testlerinde de şüphelenilen alerjenlere karşı antikorlar aranabilir.
Nasıl tedavi edilir ?
Hastalığın hem önlenmesinde hem de tedavisindeki ilk ve en önemli nokta çevre kontrolüdür. Ev, iş, okul, kreş ortam kontrolünde en önemli yerlerdir. Buralarda iç ortam alerjenlerinin ana kaynakları kontrol altında tutulmalıdır. Yünlü ve kuş tüyü yastık-yataklar tercih edilmemelidir. Bunların yerine pamuklu ve sentetik olanları tercih edilmelidir. Mobilyaların kumaş kaplamaları sık temizlenmeli, sık havalandırılmalıdır. Evde evcil hayvan ve bitki barındırılmamalıdır. Uzaklaştırmak mümkün olmuyorsa evcil hayvanlar haftada 2 kez yıkanmalıdır. Hayvan tüylerinin uzaklaştırılmasında hepa filtrelerin sürekli çalıştırılması çok etkilidir. Özellikle hastanın odasında halı, perde vb. alerjen tutucular bulundurulmamalıdır. Ortamlar sık havalandırılmalı ve neme bağlı küflenmeler önlenmelidir. Yine küflü klimalar, nemlendiriciler/nem gidericiler ve buzdolabı giderleri alerjen kaynağı olduğundan sık temizlenmelidir. Ev tozu akarlarına bağlı alerjide; yatak yorgan-yastık kılıfları 60 derecenin üzerinde yıkanmalı, iç ortam nemi %45’in altına indirilmeye çalışılmalı, halılar kaldırılmalı, eşyalar azaltılmalı, yünlü-tüylü eşyalar uzaklaştırılmalıdır. Polenler veya dış ortam küflerine alerjisi olan hastalar; yeni kesilmiş otlardan uzak durmalı, bahar aylarında klima çalıştırılmalı ve pencereler kapalı tutulmalı, yüksek polinasyon saatlerinde dışarı çıkmamalı, maruziyet halinde duş almalıdır (evin diğer kısımlarına bulaştırmamak için).
İlaç tedavisi hekim tarafınca hastalığın şiddeti ve hastanın durumu değerlendirilerek verilmelidir. Burun spreyleri ve ağızdan alınan antihistaminik-kombine ilaçlar en sık kullanılanıdır.
İmmünoterapi (aşı tedavisi) alerjenden korunamama, tedaviye yanıtsızlık ve dirençli alerjik hastalarda uygulanabilir. Bazen iyi sonuçlar alınmasına rağmen her zaman önerilmez.
Riskleri ve komplikasyonları nelerdir ?
Allerjik nezle hastalarında; sinüzit, geniz eti büyümesi, orta kulak iltihabı, astım gibi diğer hastalıklar da eşlik edebilir. Hastalık tedavi edilmediğinde günlük yaşamını, yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.